Onderzoek naar PFAS-afbrekende bacteriën in de bodem

Sinds twee jaar is er veel nieuws over een ‘nieuwe’ verontreiniging, “PFAS”, die veel overlast heeft gegeven in de bouw- en bodemwereld. Recent is in Amerika aangetoond dat er een bacterie is die deze zorgwekkende stoffengroep kan afbreken. In een lopend (ander) onderzoek van Geofoxx en Orvion naar de afbraak van bodemverontreiniging door planten geven de daar verrichte DNA-analyses aanleiding te vermoeden dat deze bacterie ook in de provincie Zuid-Holland aanwezig is. Met steun van de provincie Zuid-Holland en de Omgevingsdienst Midden-Holland is specifiek onderzoek verricht.

PFAS in de bodem
Poly- en perfluoralkylstoffen – ofwel PFAS – kennen vele nuttige toepassingen en worden gebruikt in bijvoorbeeld anti-aanbakpannen, kleding en blusschuim. Handige eigenschappen van deze stoffen zijn namelijk water- en hittebestendigheid. Helaas maakt dit het ook heel lastig om deze stoffen af te breken in de natuur. Door het grootschalig gebruik zijn deze stoffen tegenwoordig dan ook te vinden in de bodem, het grondwater en zelfs het bloed van mensen. Bovendien veroorzaken deze stoffen bij langdurige blootstelling en ophoping mogelijk kanker en onvruchtbaarheid. Dit heeft afgelopen twee jaar geleid tot normen voor de toegestane concentratie PFAS in de grond. Dit leidde tot veel ophef en meerdere bouwprojecten liepen vast door de strenge normering. Inmiddels zijn de normen iets verruimd.

De superbacterie Acidimicrobium
Amerikaanse onderzoekers van Princeton University publiceerden eind 2019 een onderzoek over een bacterie met de naam ‘Acidimicrobium A6’, die PFAS kan afbreken en onschadelijk maakt. Naar aanleiding hiervan heeft Geofoxx in samenwerking met het laboratorium Orvion een onderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid van deze bacterie(familie) in de provincie Zuid Holland. De ‘A6’ bacterie zelf is niet gevonden, maar wel aanverwante soorten op plekken met een lage zuurgraad, ijzer- en ammoniumrijke bodem en lage zuurstofconcentraties (zeer natte bodems). Met laboratoriumtesten moet nog bevestigd worden of de van nature voorkomende bacterie-populatie in Nederland inderdaad PFAS afbreekt.

Veelbelovende toekomst
De bacteriefamilie kan mogelijk een belangrijke bijdrage gaan leveren aan het bodembeheer in Nederland, door het langzaam maar gestaag afbreken van PFAS. De natuurlijke methode zou een goede uitkomst kunnen bieden voor (grote) gebieden met lage concentraties PFAS. De biologische en fysieke omstandigheden kunnen bijvoorbeeld aangepast worden, door de grondwaterstanden te verhogen en met planten waarvan de wortels een belangrijke rol spelen in het afbraakproces. Een andere technische mogelijkheid zijn zogenaamde “hotspots”, waarbij in reactoren gekweekte hyperactieve bacteriën worden toegevoegd aan de bodem op plekken met hoge concentraties PFAS (“bioaugmentatie”). Dit staat voor deze soorten nog wel in de kinderschoenen, maar is kansrijk voor de toekomst.
Wij staan samen met Orvion in de startblokken om additionele kennis te verzamelen teneinde deze kansen te verzilveren.

Het project is uitgevoerd als onderdeel van het Uitvoeringsprogramma Bodem en in opdracht van de provincie Zuid Holland. Hiernaast is er samengewerkt met de Omgevingsdienst Midden Holland en een studententeam van Wageningen UR.

Studenten van de Wageningen Universiteit hebben in opdracht van Geofoxx een fraai staaltje onderzoek gedaan naar PFAS afbrekende bacteriën.
Dit hebben ze in onderstaande posters weergegeven.