Bodemecologie

De bodem is een primaire bron van leven. We delen de bodem waarop we wonen en werken met talloze andere organismen, van minuscule micro-organismen tot grotere soorten flora en fauna. Elk van deze organismen draagt bij aan de biotoop waar het onderdeel van is en stelt hier ook eisen aan. Biotopen zijn bovengronds vaak heel herkenbaar en spreken tot de verbeelding. Van het ondergrondse gedeelte weten we veel minder, mede omdat hier met name kleinere soorten wonen (miljarden weliswaar). Dat is spijtig, want juist dit deel is heel divers. Bodemmicroben zijn essentieel voor de balans van het gehele systeem, voor ons klimaat, onze gezondheid (als leverancier van farmaceutische en voedselproducten) en voor industriële productie (als leverancier van grondstoffen, katalysatoren etc.). Het belang van het ondergrondse onderdeel van de biotoop wordt al enige tijd erkend en op hoofdlijnen in wet- en regelgeving beschermd (een voorbeeld hiervan is de Programmatische Aanpak Stikstof – PAS).

Zowel boven- als ondergronds lijkt er een spanningsveld te bestaan tussen ecologie en economie. Maar met de groei van maatschappelijke bewustwording en waardering van duurzaamheid, blijken ecologie en economie juist buitengewoon goed samen te gaan. Zo is er een groeiende behoefte aan lokaal geproduceerd, ecologisch verantwoord voedsel. Ook komt het belang van de gezonde bodem naar voren bij kleinschalige stadstuinbouw. De educatieve kant en de kennis, benutting en borging van ecosysteemdiensten, zijn tevens interessante, enthousiasmerende, positieve opties om invulling te geven aan de behoefte naar biotoopbehoud en –ontwikkeling.

Een wereld gaat open na de bewustwording van de (bodem)ecologische aspecten van onze woon-, werk- en leefomgeving. Zo ontstaan er tal van economische, ecologische en maatschappelijke kansen. Dit is de wereld waarin wij met name thuis zijn. Wij onderzoeken en adviseren over biotoopbehoud en ecologie, juist om bewustheid en keuzeruimte te vergroten, om productie- en verhaallijnen van onze cliënten te versterken, en om handelingsperspectieven en -alternatieven te bieden.

Ecologie en de ruimtelijke inrichting

Vanuit onze expertisegebieden ruimte, bodem, water, ecologie en regelgeving adviseren wij over duurzaam, praktisch en divers ruimtelijk ontwerp. Hierbij kan gedacht worden aan: natuur inclusief bouwen, ecologische wadi’s en stadsnatuur.

Ecologische begeleiding

Het kan wenselijk zijn (en is soms verplicht) om werkzaamheden op een locatie onder ‘ecologische begeleiding’ uit te voeren. Dergelijke begeleiding voeren wij bijvoorbeeld uit bij bodemsanering, de sloop van gebouwen en bij kapwerkzaamheden in het broedseizoen van vogels.

Gebruik en inrichting van de ruimte

Nederlanders zijn meester in het organiseren van de ruimte, voornamelijk bovengronds. Dat we in het algemeen bij ruimte spreken over ‘bovengronds’ en ‘ondergronds’, laat de centrale rol van bodem in het geheel al zien. ‘Vaste, veilige en duurzame inrichting en medegebruik voor (ondergrondse) infrastructuur/ opslag, verharding en gebouwen’ is hierbij een voorname maatschappelijke behoefte.

Waar men vroeger vooral bovengronds keek, ligt de laatste tijd meer nadruk op het organiseren en afstemmen van de boven- én ondergrond. Dit heeft een vlucht genomen dankzij de betere registratie en verwerking van beschikbare data en door technologische innovaties zoals grondradar. Onder andere op het gebied van kabels- en leidingen (zie ook CROW 400) en in het omgaan met grondwater (zie ook gebiedsgericht grondwaterbeheer) zien we de rol van de ondergrond de laatste tijd sterk benadrukt. Bij sommigen zelfs zo sterk, dat bodem en ondergrond als synoniemen voor elkaar worden gebruikt. Wij benaderen bodem breder, met ruimte voor bijvoorbeeld de milieukundige en civiele interpretatie, maar ook kijkend naar de waarde van bodem als primaire bron van leven en als economisch meervoudig aanwendbaar potentieel.

Ook valt een tweede trend op. Lange tijd dacht men in haar ruimtelijke behoeften de natuur naar de hand te kunnen zetten. Men wist vele successen te boeken bij het bebouwen, bewonen, en het bereik- of bevaarbaar maken van complexe omgevingen (denk aan landwinning, het bewoonbaar maken van laaggelegen gebied, en aan de realisatie van kanalen). Nu we de keerzijden van deze successen ervaren, dringt het besef door dat er nog veel onbenut potentieel zit in (juíst) het kennen van- en meewerken met natuurlijke wetmatigheden en omstandigheden.

Na-ijlende effecten van keuzes en gebruik van de ruimte in het verleden, zijn bodemdaling, verschraling, ontwatering, verontreiniging, trilling en verzilting. Terwijl dit stuk voor stuk problemen zijn die een oplossing behoeven, valt ons ook op dat de nadruk dikwijls ligt op het bestrijden van symptomen. Legio preventieve mogelijkheden, te funderen op besef en kennis van successen en problemen vanuit het verleden, blijven nog liggen. Gelukkig zijn er ook veel inspirerende voorbeelden, bijvoorbeeld in de vastgoedbranche, in bouw-, (her)inrichtings- en infrastructureel opzicht, mede ingevuld vanuit een cradle to cradle of upcycling perspectief, die ons gebruik en de inrichting van ruimte radicaal kunnen verbeteren. Met onze dienstverlening dragen we hier, inspirerend, initiërend, onderzoekend en adviserend, volop aan bij.