bodemonderzoek Archieven

Berichten

De bodem en ondergrond vormen het fundament van ons bestaan

22 maart 2021/in Nieuws /door Geofoxx

Omdat de bodem het fundament van ons bestaan vormt, is een netwerk van overheidsinstanties, bedrijven en onderzoeksinstellingen dagelijks hard aan het werk om de ondergrond van Nederland in kaart te brengen. Data ligt aan de basis van kennis en kennis is nodig om verantwoorde keuzes te maken met betrekking tot het gebruik van de ondergrond.

Nationale Omgevingsvisie (NOVI)
In Nederland is er een beperkte ruimte voor de vele functies die de bodem levert. Het is daarom noodzakelijk om een integrale visie te hebben om deze (ondergrondse) ruimte op een duurzame manier in te delen. Hierin staan 4 onderwerpen centraal:

Klimaatverandering en energietransitie
Economie van Nederland verduurzamen en het groeipotentieel behouden
Het leefbaarder maken van steden en regio’s
Het landelijk gebied toekomstbestendig ontwikkelen

Er moet een gefundeerde afweging worden gemaakt tussen het benutten en beschermen van de bodem. Denk hierbij aan de bouw van nieuwe woningen, het aanwijzen van ruimte in de ondergrond voor nieuwe warmtenetten en het duurzaam beheren van grondwaterreserves.

Wet Basisregistratie Ondergrond (BRO)
Veel data is landelijk vastgelegd in het basisstelsel georegistraties zoals de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) of eigendomsinformatie van percelen en kabels en leidingen in het Kadaster. Ter aanvulling hierop is op 1 januari 2018 de BRO ingegaan. Deze wet verplicht instellingen om diverse typen data van de ondergrond actief te verzamelen, te gebruiken en openbaar te stellen via daarvoor ingerichte centrale databronnen.

De kracht van BRO in onze projecten
Wij zetten de informatie uit de BRO in bij uiteenlopende vraagstukken. Zo wordt de informatie binnen ons expertisegebied bodem bijvoorbeeld geanalyseerd om risico’s in te schatten bij het uitvoeren van bodemonderzoeken. Binnen het expertisegebied water & klimaat gebruiken we de data uit de BRO ter onderbouwing van MER beoordelingen, het opstellen van bemalingsadviezen en als grondslag bij waterhuishoudkundige berekeningen.

Voor alle rekenmodellen geldt; hoe meer data des te nauwkeuriger en betrouwbaarder het beeld van de lokale situatie. Data uit onderzoeken van bijvoorbeeld TNO, Rijkswaterstaat, waterschappen, gemeenten, maar ook milieu adviesbureaus zoals wij, wordt gebruikt om lokaal invulling te geven aan de landelijke kaarten uit de BRO. Hiermee verkrijgen we een steeds beter beeld van de werking van het dynamische bodemsysteem. Met deze kennis worden de landelijke kaarten weer aangevuld. Dit alles om van inzichten te blijven leren en kennis actief te delen, en zo betere afwegingen te maken met betrekking tot het verantwoord gebruiken van de ondergrond.

Geofoxx

De toegevoegde waarde van een handheld XRF

23 februari 2021/in Nieuws /door Geofoxx

Een XRF is een draagbaar analyse-apparaat dat op basis van röntgen- en fluorescentietechniek de concentraties van zware metalen in materialen meet. Met behulp van radioactieve straling meet de XRF een breed scala aan metalen in onder andere de bodem. Metingen worden in het veld uitgevoerd en uitgelezen. Hierdoor is het mogelijk om een bodemverontreiniging effectief en op locatie in kaart te brengen. Wij beschikken al meer dan 10 jaar over twee XRF-apparaten en heeft met de inzet en toepassing ervan een rijke ervaring opgebouwd.

Wetgeving en vergunning
Vanwege de radioactieve straling is het erg belangrijk om de veiligheid van de veldonderzoeker en de omstanders te waarborgen. Wettelijk werden er al strenge eisen gesteld aan het bezit van een XRF.
Vanaf 1 januari 2018 valt de XRF, vanwege de radioactieve straling, onder het Besluit Basisveiligheidsnormen Stralingsbescherming in de Kernenergiewet. Wij zijn in het bezit van een door de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming verleende vergunning om de XRF actief te blijven inzetten bij onze milieuhygiënische onderzoeken. Wij hebben een stralingsbeschermingsdeskundige in dienst die instructies geeft en toeziet op alle veiligheids- en gebruiksinstructies.

Inzet bij projecten
De XRF is bij uiteenlopende projecten met succes ingezet omdat deze bijzonder geschikt is voor metingen in de bodem. In 2020 hebben wij bijvoorbeeld de bodemloodgehalten in speeltuinen bepaald. Ook is de XRF onmisbaar geworden bij saneringswerkzaamheden met verontreinigingen met zware metalen. De XRF zorgt voor een effectieve bepaling van saneringscontouren en het inschatten van saneringsdoelen in het veld. Een mooi voorbeeld is een sanering in Enschede waar aanzienlijk minder traditionele analyse nodig waren en uiteindelijk een snellere uitvoering is gerealiseerd.

Naast het onderzoek naar metaalgehalten in bodem kan de XRF ook worden ingezet op minder voor de hand liggende materialen. Zo worden, bij ons project Plantenkracht, de metaalgehalten in plantmateriaal bepaald. De planten nemen verontreinigende metalen uit de bodem op. We monitoren, hoeveel metalen uit de bodem zijn onttrokken wanneer het plantenmaaisel wordt afgevoerd.

Hoewel het niet binnen ons werkveld valt, is de XRF in het verleden zelfs een keer ingezet bij onderzoek naar de ouderdom van historische geschriften. Verf bevat metaaldeeltjes. Deze metaaldeeltjes bevatten radioactieve deeltjes die in de loop van de tijd in aantal afnemen. Per metaal is bekend wat de halveringstijd is van de radioactieve straling. Aan de hand van huidige radioactieve gehalten werd een inschatting gemaakt van de ouderdom van de verf en dus het document.

Onderzoek PFAS afbrekende bacteriën_Geofoxx

Onderzoek naar PFAS-afbrekende bacteriën in de bodem

19 januari 2021/in Nieuws /door Geofoxx

Sinds twee jaar is er veel nieuws over een ‘nieuwe’ verontreiniging, “PFAS”, die veel overlast heeft gegeven in de bouw- en bodemwereld. Recent is in Amerika aangetoond dat er een bacterie is die deze zorgwekkende stoffengroep kan afbreken. In een lopend (ander) onderzoek van Geofoxx en Orvion naar de afbraak van bodemverontreiniging door planten geven de daar verrichte DNA-analyses aanleiding te vermoeden dat deze bacterie ook in de provincie Zuid-Holland aanwezig is. Met steun van de provincie Zuid-Holland en de Omgevingsdienst Midden-Holland is specifiek onderzoek verricht.

PFAS in de bodem
Poly- en perfluoralkylstoffen – ofwel PFAS – kennen vele nuttige toepassingen en worden gebruikt in bijvoorbeeld anti-aanbakpannen, kleding en blusschuim. Handige eigenschappen van deze stoffen zijn namelijk water- en hittebestendigheid. Helaas maakt dit het ook heel lastig om deze stoffen af te breken in de natuur. Door het grootschalig gebruik zijn deze stoffen tegenwoordig dan ook te vinden in de bodem, het grondwater en zelfs het bloed van mensen. Bovendien veroorzaken deze stoffen bij langdurige blootstelling en ophoping mogelijk kanker en onvruchtbaarheid. Dit heeft afgelopen twee jaar geleid tot normen voor de toegestane concentratie PFAS in de grond. Dit leidde tot veel ophef en meerdere bouwprojecten liepen vast door de strenge normering. Inmiddels zijn de normen iets verruimd.

De superbacterie Acidimicrobium
Amerikaanse onderzoekers van Princeton University publiceerden eind 2019 een onderzoek over een bacterie met de naam ‘Acidimicrobium A6’, die PFAS kan afbreken en onschadelijk maakt. Naar aanleiding hiervan heeft Geofoxx in samenwerking met het laboratorium Orvion een onderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid van deze bacterie(familie) in de provincie Zuid Holland. De ‘A6’ bacterie zelf is niet gevonden, maar wel aanverwante soorten op plekken met een lage zuurgraad, ijzer- en ammoniumrijke bodem en lage zuurstofconcentraties (zeer natte bodems). Met laboratoriumtesten moet nog bevestigd worden of de van nature voorkomende bacterie-populatie in Nederland inderdaad PFAS afbreekt.

Veelbelovende toekomst
De bacteriefamilie kan mogelijk een belangrijke bijdrage gaan leveren aan het bodembeheer in Nederland, door het langzaam maar gestaag afbreken van PFAS. De natuurlijke methode zou een goede uitkomst kunnen bieden voor (grote) gebieden met lage concentraties PFAS. De biologische en fysieke omstandigheden kunnen bijvoorbeeld aangepast worden, door de grondwaterstanden te verhogen en met planten waarvan de wortels een belangrijke rol spelen in het afbraakproces. Een andere technische mogelijkheid zijn zogenaamde “hotspots”, waarbij in reactoren gekweekte hyperactieve bacteriën worden toegevoegd aan de bodem op plekken met hoge concentraties PFAS (“bioaugmentatie”). Dit staat voor deze soorten nog wel in de kinderschoenen, maar is kansrijk voor de toekomst.
Wij staan samen met Orvion in de startblokken om additionele kennis te verzamelen teneinde deze kansen te verzilveren.

Het project is uitgevoerd als onderdeel van het Uitvoeringsprogramma Bodem en in opdracht van de provincie Zuid Holland. Hiernaast is er samengewerkt met de Omgevingsdienst Midden Holland en een studententeam van Wageningen UR.

Studenten van de Wageningen Universiteit hebben in opdracht van Geofoxx een fraai staaltje onderzoek gedaan naar PFAS afbrekende bacteriën.
Dit hebben ze in onderstaande posters weergegeven.

Hier vind je meer over het onderzoek naar plantenkracht en het interview dat Jeroen hierover heeft gegeven.

Wij zoeken het tot op de bodem uit

26 oktober 2020/in Nieuws /door Geofoxx

Bij verkennend bodemonderzoek onderzoeken we de milieuhygiënische kwaliteit van grond en grondwater. Goed bodemonderzoek voorkomt verrassingen in latere stadia van projecten, transacties of vergunningaanvragen. Een (verkennend) bodemonderzoek is onder meer nodig in geval van:
– een gewijzigde functie of gebruik van een locatie;
– graafwerkzaamheden in de bodem;
– de transactie van een perceel;
– het starten of eindigen van bedrijfsmatige activiteiten.

Functieverandering
Wanneer de functie van een gebied verandert, is het noodzakelijk om te toetsen of de bodemkwaliteit voldoet aan het voorgenomen gebruik of functie van de locatie. Het bevoegde gezag wil namelijk zorgen voor een veilige plek voor spelende kinderen als bijvoorbeeld een voormalige bedrijfslocatie wordt herontwikkeld tot park of woonwijk.

Graafwerkzaamheden
In Nederland gebruiken we de ruimte in de bodem op veel manieren, denk bijvoorbeeld aan de ondergrondse infrastructuur met diverse kabels & leidingen. Wanneer er graafwerkzaamheden in de bodem plaats vinden, is het belangrijk om vooraf te weten of de grond vrij is van verontreiniging. Een bodemonderzoek is noodzakelijk om de gezondheid van de uitvoerenden te waarborgen en indien nodig te zorgen voor de juiste veiligheidsmaatregelen. Daarnaast adviseren wij over de hergebruiksmogelijkheden van de vrijkomende grond en geven we op basis van het bodemonderzoek (financieel) inzicht.

Aan- of verkoop van een locatie
Bij de aankoop of verkoop van een locatie kan het eveneens wenselijk zijn om een beeld te hebben van eventuele bodemverontreinigingen om juridische of financiële consequenties te ondervangen. Een transactie van een locatie met bodemverontreiniging brengt risico’s met zich mee. Mogelijk moet een verontreiniging in grond of grondwater verwijderd worden om aan de functie van de locatie te kunnen voldoen. Aan zo’n sanering zijn kosten verbonden die een koper waarschijnlijk vooraf graag in beeld heeft. Daarentegen is het voor een verkopende partij juist gunstig om aan te kunnen tonen dat er sprake is van een goede kwaliteit van de grond en het grondwater.

Nul- of eindsituatie
Wanneer een bedrijf zich op een bepaalde locatie gaat vestigen waar de bodem verontreinigd kan zijn, kan door onderzoek een referentiekader of nulsituatie worden vastgesteld. Wanneer een bedrijf zijn activiteiten beëindigt, kan het bevoegd gezag vragen om een eindsituatie-onderzoek. Hierbij wordt gekeken of de bedrijfsmatige activiteiten hebben geleid tot een (aanvullende) verontreiniging van de grond en/of grondwater. Een nulsituatie bodemonderzoek geeft inzicht in welke verontreinigingen al vóór de vestiging van het bedrijf in de bodem aanwezig waren.

De onderzoeksopzet van een bodemonderzoek wordt altijd bepaald op basis van een historisch vooronderzoek. Wij kijken onder meer naar welke activiteiten op de locatie hebben plaatsgevonden en welke stoffen hierbij mogelijk in de bodem terecht zijn gekomen. Hiervoor worden ook andere bronnen geraadpleegd en eerdere onderzoeken ingezien om na te gaan of er in het verleden verontreinigingen zijn aangetoond. Daarnaast houden we natuurlijk rekening met wet- en regelgeving, zodat we bijvoorbeeld ook denken aan onderzoek naar PFAS of asbest in de bodem.

Overige onderzoeken
Naast een verkennend bodemonderzoek zijn er andere vormen van bodemonderzoek mogelijk. Dit is afhankelijk van de aanleiding en de situatie op de onderzoekslocatie. Bij de afvoer van grond voeren we bijvoorbeeld een partijkeuring uit om de hergebruiksmogelijkheden van de grond te bepalen conform het Besluit Bodemkwaliteit. Of we brengen de omvang, ernst en spoedeisendheid van een bodemverontreiniging in beeld middels een nader bodemonderzoek.

Integraal onderzoek
Met het uitvoeren van een (verkennend) bodemonderzoek brengen we de (milieuhygiënische) mogelijkheden van de bodem in kaart. Door onze integrale aanpak denken onze adviseurs, op verzoek, mee over ander vraagstukken. Denk daarbij aan ecologische vraagstukken, vragen omtrent klimaat en waterhuishouding, hergebruiksmogelijkheden van bouwstoffen zoals asfalt, het analyseren van data, inspectie van vloeistofdichte voorzieningen en asbestinventarisaties in gebouwen. Het is mogelijk om al deze onderzoeken en adviezen te combineren in een integraal onderzoek.

Kom meer te weten over de bodem en bodemonderzoeken via ons expertisegebied bodem.

Microplastics in de bodem

3 augustus 2020/in Nieuws /door Geofoxx

De onderzoeken naar het voorkomen van plastics en microplastics in zeeën en oceanen zijn inmiddels algemeen bekend. Iedereen kent wel de beelden van vissen en schildpadden verstrikt in het plastic of de maaginhoud van vogels die grotendeels uit plastics bestaan. Minder bekend zijn de gevolgen van microplastics én dat deze microplastics in alle milieucompartimenten, waaronder de bodem, worden teruggevonden.
Microplastics zijn kleine plastic deeltjes met een grootte tussen de 100 nm en 5 mm, zijn zeer slecht afbreekbaar in het milieu en bestaan zowel in vezel- als in korrelvormen. Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de gevolgen van microplastics op organismen en het milieu. In onderstaande tabel zijn enkele van deze onderzoeken naar de gevolgen van microplastics in het milieu weergegeven.

Microplastics kunnen op diverse manieren in de bodem terecht komen. Microplastics worden als zodanig geproduceerd voor het gebruik in bijvoorbeeld cosmetische producten en schoonmaakmiddelen (primaire microplastics). Microplastics kunnen ook ontstaan door de afbraak van plastics in kleinere deeltjes (secundaire microplastics). De bronnen voor microplastics zijn divers, bijvoorbeeld vanwege de afbraak van plastics in bermen, de slijtage van autobanden, het gebruik en wassen van synthetische kleding, stof in de lucht afkomstig van synthetische tapijten, landbouwplastics, toepassing van compost en nog veel meer.

Verwacht wordt dat microplastics op niet al te lange termijn een rol gaan spelen bij uit te voeren bodemonderzoeken. Mede om te voldoen aan de zorgplicht, zoals de afgelopen jaren ook bij PFAS het geval is geweest, of vanwege het Besluit bodemkwaliteit waarin staat vermeld dat er nog maar “sporadisch” plastic in toe te passen grond of baggerspecie aanwezig mogen zijn. De term “sporadisch” staat hierbij nog ter discussie.

Wij houden de ontwikkelingen met betrekking tot het voorkomen van (micro)plastics in het milieu nauwlettend in de gaten. Bijvoorbeeld via de Vereniging Kwaliteitsborging Bodembeheer (VKB), door een bijdrage te leveren aan de ‘white paper’ omtrent plastics in het milieu waar de NEN mee bezig is en middels het bijhouden van actuele onderzoeken en wet- en regelgeving. Mocht u meer informatie willen over het voorkomen van microplastics in het milieu, dan kunt u altijd contact met ons opnemen.

Veel belangstelling voor landelijk protocol Japanse Duizendknoop

2 november 2018/in Nieuws /door Geofoxx

Samen met Stichting Probos en Aequator Groen & Ruimte ontwikkelt Geofoxx een landelijk protocol ter preventie van de verspreiding van deze schadelijke invasieve exoot. Er is bijzonder veel belangstelling voor dit project zoals blijkt uit publicaties in het AD en Tubantia.

Geofoxx heeft daarnaast een methodiek ontwikkeld om materiaal stromen (bv gronddepots) te controleren op de aanwezigheid van schadelijke resten Japanse Duizendknoop. Hierbij wordt aangesloten bij nieuwe technologische ontwikkelingen én de jarenlange ervaring van Geofoxx in kwaliteitscontrole van grond- en reststromen.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met G. (Geert) Verkuijlen (g.verkuijlen@nullgeofoxx.nl 06-46273962) en/of L. (Luuk) de Vetten MSc. (l.devetten@nullgeofoxx.nl 06-53354095). Uiteraard kan ook uw vaste contactpersoon bij Geofoxx u verder helpen!

Bodemonderzoek en advisering PFAS (PFOS, PFOA)

11 september 2018/in Nieuws /door Geofoxx

Geofoxx adviseert haar relaties geregeld met betrekking tot de mogelijke aanwezigheid van PFAS (verzamelterm voor onder meer PFOS en PFOA) in de bodem (grond, sediment, grondwater). PFAS is een stofgroep die de laatste jaren in de aandacht is gekomen. De aan PFAS gerelateerde verbindingen zijn vooral bekend als bestanddeel in blusschuim, teflon en verf. De stoffen zijn hardnekkig en breken niet af in het milieu. Vanaf 2011 zijn PFAS-toepassingen verboden.

PFAS kan in principe overal in het milieu worden aangetroffen. Vooral bij specifieke bronnen zoals in de omgeving van Dordrecht (chemische fabriek) en Schiphol (grootschalige calamiteit met verontreinigd blusschuim) dient rekening te worden gehouden met hoge(re) concentraties in de bodem. In specifieke gebieden in Nederland is het dus van belang de bodem ook te onderzoeken op PFAS. Deze stofgroep zit niet in het standaardpakket en wordt vaak over het hoofd gezien.

Geofoxx houdt bij haar advisering onder meer rekening met de specifieke (stof)eigenschappen zoals die voor PFAS zijn beschreven en zet eigen onderzoekers in die ervaren zijn met de specifieke protocollen voor PFAS. Geofoxx werkt samen met verschillende laboratoria die gespecialiseerd zijn in het aantonen van PFAS.

De kennis en techniek ontwikkelt zich snel en ook het beleid ten aanzien van de omgang met PFAS kan snel veranderen. Geofoxx is voortdurend op de hoogte van deze ontwikkelingen en kan daarom snel schakelen in de advisering richting de klant.

Wilt u meer weten over de mogelijkheden van onderzoek of bent u geïnteresseerd in onze advisering aangaande PFAS? Neem gerust contact opnemen met onze adviseurs Philip van Vianen (telnr. 06-23979450) of Wiebe Wijnja (telnr. 06-51743931).

Gecombineerde / infrastructurele onderzoeken

28 juni 2018/in Nieuws /door Geofoxx

De afgelopen maanden heeft Geofoxx voor diverse gemeenten en civieltechnische ingenieursbureaus gecombineerde onderzoeken uitgevoerd, meestal ter voorbereiding op een riool- of wegreconstructie. De onderzoeken zijn bedoeld om eventuele consequenties op de werkzaamheden zo goed en volledig mogelijk in beeld te brengen. Deze onderzoeken bestaan uit een combinatie van:

– Milieukundig bodemonderzoek;
– Civieltechnisch hergebruiksonderzoek;
– Verkennend asbestonderzoek;
– Asfaltonderzoek;
– Bouwstoffenonderzoek;
– Infiltratieonderzoek;
– Geohydrologisch onderzoek en bemalingsadvies.

De veldwerkzaamheden worden zoveel mogelijk gecombineerd uitgevoerd door onze eigen medewerkers. Hierdoor wordt een kostenbesparing behaald en is er minder hinder voor de weg
gebruikers. De aangescherpte regelgeving met betrekking tot de verdachtheid op het voorkomen van asbest in “puin in de bodem” vraagt extra aandacht en maatwerk van ons projectpersoneel. De korte lijntjes tussen onze medewerkers, ruime ervaring en praktische insteek helpen hierbij. De verschillende onderzoeksfacetten kunnen gecombineerd gerapporteerd worden, waardoor één overzichtelijke rapportage een goede basis biedt voor het opstellen van een werkbestek of hulpmiddel bij een inschrijving.

Doordat de projectleiders van de verschillende disciplines vooraf een projectteam vormen, vindt onderlinge afstemming continu plaats. Geofoxx onderscheidt zich door opgaven integraal te beschouwen, met het beoogde resultaat “Ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk maken”.

Meer informatie? Neem contact op met Wiebe Wijnja of Rob Rekveldt.

Lood in de bodem

4 september 2017/in Nieuws /door Geofoxx

Volgens RIVM kan lood in de bodem een risico zijn voor de gezondheid. De laatste jaren zijn veel bodemverontreinigingen opgeruimd, maar in sommige wijken van steden en oude dorpskernen is de aanwezigheid van lood in de bodem nog steeds een punt van aandacht.

Het is belangrijk dat, op plaatsen waar kinderen in contact kunnen komen met bodemlood, gemeenten en bewoners maatregelen nemen om de blootstelling tot een zo laag mogelijk niveau terug te brengen.

Dit omdat recentelijk is gebleken dat lood ook bij een lage blootstelling al effect heeft op de ontwikkeling van de hersenen.
In wijken waar de bodem verontreinigd is met lood kunnen kinderen lood binnen krijgen als zij gronddeeltjes inslikken tijdens het spelen in de tuin of op kinderspeelplaatsen. Door de verontreinigde plekken opnieuw in te richten (bijvoorbeeld aanleggen gras of schone bodemlaag) worden de contactmogelijkheden drastisch verkleind.

Voor gemeenten is het belangrijk inzicht te hebben in het voorkomen van lood binnen hun beheergebied. Geofoxx kan snel en doelmatig met behulp van specialistische apparatuur (XRF) het loodgehalte op locatie bepalen. Dit scheelt veel tijd en kosten daar er geen monsters genomen hoeven te worden en geen analyse in een laboratorium hoeft plaatst te vinden. Op deze manier kunnen snel de meest gevoelige locaties in beeld worden gebracht zoals Geofoxx heeft gedaan voor de gemeente Arnhem. Omroep Gelderland heeft hier bijgaand nieuwsitem over gemaakt.