bodem Archieven

Berichten

Onderzoek PFAS afbrekende bacteriën_Geofoxx

Onderzoek naar PFAS-afbrekende bacteriën in de bodem

19 januari 2021/in Nieuws /door Geofoxx

Sinds twee jaar is er veel nieuws over een ‘nieuwe’ verontreiniging, “PFAS”, die veel overlast heeft gegeven in de bouw- en bodemwereld. Recent is in Amerika aangetoond dat er een bacterie is die deze zorgwekkende stoffengroep kan afbreken. In een lopend (ander) onderzoek van Geofoxx en Orvion naar de afbraak van bodemverontreiniging door planten geven de daar verrichte DNA-analyses aanleiding te vermoeden dat deze bacterie ook in de provincie Zuid-Holland aanwezig is. Met steun van de provincie Zuid-Holland en de Omgevingsdienst Midden-Holland is specifiek onderzoek verricht.

PFAS in de bodem
Poly- en perfluoralkylstoffen – ofwel PFAS – kennen vele nuttige toepassingen en worden gebruikt in bijvoorbeeld anti-aanbakpannen, kleding en blusschuim. Handige eigenschappen van deze stoffen zijn namelijk water- en hittebestendigheid. Helaas maakt dit het ook heel lastig om deze stoffen af te breken in de natuur. Door het grootschalig gebruik zijn deze stoffen tegenwoordig dan ook te vinden in de bodem, het grondwater en zelfs het bloed van mensen. Bovendien veroorzaken deze stoffen bij langdurige blootstelling en ophoping mogelijk kanker en onvruchtbaarheid. Dit heeft afgelopen twee jaar geleid tot normen voor de toegestane concentratie PFAS in de grond. Dit leidde tot veel ophef en meerdere bouwprojecten liepen vast door de strenge normering. Inmiddels zijn de normen iets verruimd.

De superbacterie Acidimicrobium
Amerikaanse onderzoekers van Princeton University publiceerden eind 2019 een onderzoek over een bacterie met de naam ‘Acidimicrobium A6’, die PFAS kan afbreken en onschadelijk maakt. Naar aanleiding hiervan heeft Geofoxx in samenwerking met het laboratorium Orvion een onderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid van deze bacterie(familie) in de provincie Zuid Holland. De ‘A6’ bacterie zelf is niet gevonden, maar wel aanverwante soorten op plekken met een lage zuurgraad, ijzer- en ammoniumrijke bodem en lage zuurstofconcentraties (zeer natte bodems). Met laboratoriumtesten moet nog bevestigd worden of de van nature voorkomende bacterie-populatie in Nederland inderdaad PFAS afbreekt.

Veelbelovende toekomst
De bacteriefamilie kan mogelijk een belangrijke bijdrage gaan leveren aan het bodembeheer in Nederland, door het langzaam maar gestaag afbreken van PFAS. De natuurlijke methode zou een goede uitkomst kunnen bieden voor (grote) gebieden met lage concentraties PFAS. De biologische en fysieke omstandigheden kunnen bijvoorbeeld aangepast worden, door de grondwaterstanden te verhogen en met planten waarvan de wortels een belangrijke rol spelen in het afbraakproces. Een andere technische mogelijkheid zijn zogenaamde “hotspots”, waarbij in reactoren gekweekte hyperactieve bacteriën worden toegevoegd aan de bodem op plekken met hoge concentraties PFAS (“bioaugmentatie”). Dit staat voor deze soorten nog wel in de kinderschoenen, maar is kansrijk voor de toekomst.
Wij staan samen met Orvion in de startblokken om additionele kennis te verzamelen teneinde deze kansen te verzilveren.

Het project is uitgevoerd als onderdeel van het Uitvoeringsprogramma Bodem en in opdracht van de provincie Zuid Holland. Hiernaast is er samengewerkt met de Omgevingsdienst Midden Holland en een studententeam van Wageningen UR.

Studenten van de Wageningen Universiteit hebben in opdracht van Geofoxx een fraai staaltje onderzoek gedaan naar PFAS afbrekende bacteriën.
Dit hebben ze in onderstaande posters weergegeven.

Hier vind je meer over het onderzoek naar plantenkracht en het interview dat Jeroen hierover heeft gegeven.

Interview filmopname Follow UP festival_Geofoxx

Filmopnamen voor online Follow UP Festival

20 oktober 2020/in Nieuws /door Geofoxx

Onze collega Jeroen Oosterwegel heeft laatst een interview gegeven. De filmopname is gemaakt ter voorbereiding op het online Follow UP festival, dat wordt gehouden op 25 november. In de film, die getoond wordt tijdens het festival, worden twee innovatieve projecten gepresenteerd: ‘Plantenkracht’ en ‘Op zoek naar Acidimicrobium A6’.

Het project ‘Plantenkracht’, op het terrein van een voormalige asfaltcentrale in hartje Gouda, betreft een bodemsanering door middel van planten. Bodemsanering wordt hier, in participatie met bewonersinitiatief Goudasfalt, gecombineerd met natuurlijk waterbeheer, aanpak van hittestress en intensief recreatief gebruik.
‘Op zoek naar Acidimicrobium A6’ is het eerste praktijkonderzoek naar het voorkomen van de bacterie Acidimicrobium A6 in de Nederlandse bodem. Deze in de USA ontdekte bacterie, is in staat PFAS-verbindingen af te breken tot ongevaarlijke natuurlijke verbindingen.
Beide onderzoeken maken gebruik van innovatieve DNA-analyses van het bodemleven.

De projecten worden uitgevoerd in samenwerking met: Stichting Goudasfalt, provincie Zuid-Holland, Orvion BV, Wageningen Universiteit, gemeente Gouda, Omgevingsdienst Midden-Holland en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Meer weten over plantenkracht? Kijk dan hier voor meer informatie: Plantenkracht

Microplastics in de bodem

3 augustus 2020/in Nieuws /door Geofoxx

De onderzoeken naar het voorkomen van plastics en microplastics in zeeën en oceanen zijn inmiddels algemeen bekend. Iedereen kent wel de beelden van vissen en schildpadden verstrikt in het plastic of de maaginhoud van vogels die grotendeels uit plastics bestaan. Minder bekend zijn de gevolgen van microplastics én dat deze microplastics in alle milieucompartimenten, waaronder de bodem, worden teruggevonden.
Microplastics zijn kleine plastic deeltjes met een grootte tussen de 100 nm en 5 mm, zijn zeer slecht afbreekbaar in het milieu en bestaan zowel in vezel- als in korrelvormen. Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de gevolgen van microplastics op organismen en het milieu. In onderstaande tabel zijn enkele van deze onderzoeken naar de gevolgen van microplastics in het milieu weergegeven.

Microplastics kunnen op diverse manieren in de bodem terecht komen. Microplastics worden als zodanig geproduceerd voor het gebruik in bijvoorbeeld cosmetische producten en schoonmaakmiddelen (primaire microplastics). Microplastics kunnen ook ontstaan door de afbraak van plastics in kleinere deeltjes (secundaire microplastics). De bronnen voor microplastics zijn divers, bijvoorbeeld vanwege de afbraak van plastics in bermen, de slijtage van autobanden, het gebruik en wassen van synthetische kleding, stof in de lucht afkomstig van synthetische tapijten, landbouwplastics, toepassing van compost en nog veel meer.

Verwacht wordt dat microplastics op niet al te lange termijn een rol gaan spelen bij uit te voeren bodemonderzoeken. Mede om te voldoen aan de zorgplicht, zoals de afgelopen jaren ook bij PFAS het geval is geweest, of vanwege het Besluit bodemkwaliteit waarin staat vermeld dat er nog maar “sporadisch” plastic in toe te passen grond of baggerspecie aanwezig mogen zijn. De term “sporadisch” staat hierbij nog ter discussie.

Wij houden de ontwikkelingen met betrekking tot het voorkomen van (micro)plastics in het milieu nauwlettend in de gaten. Bijvoorbeeld via de Vereniging Kwaliteitsborging Bodembeheer (VKB), door een bijdrage te leveren aan de ‘white paper’ omtrent plastics in het milieu waar de NEN mee bezig is en middels het bijhouden van actuele onderzoeken en wet- en regelgeving. Mocht u meer informatie willen over het voorkomen van microplastics in het milieu, dan kunt u altijd contact met ons opnemen.

Opleiding Bodem expert

12 oktober 2018/in Geen categorie, Nieuws /door Geofoxx

De bodemwereld bestaat al een lange tijd maar is aan veranderingen onderhevig. De grootste verandering is nog aanstaande met de inwerkingtreding van de Omgevingswet in 2021. De overheid streeft naar een grotere verantwoordelijkheid van de betrokken partijen. Het is voor u essentieel om mee te bewegen in de bodemwereld.

Deze praktische opleiding geeft u volledig inzicht in de wisselwerking tussen bodem, omgeving en andere externe factoren. De opleiding behandelt de onderwerpen steeds vanuit de huidige situatie (’hoe is het nu geregeld’) en nieuwe vanuit de Omgevingswet (’hoe wordt het straks’).

De opleiding wordt gegeven door onder andere Geert Verkuijlen, senior adviseur bij Geofoxx. Klik op onderstaande afbeelding voor het volledige programma of meld je aan op sbo.nl.

SIKB-jaarcongres | Bodemdata – nog veel (in) te winnen

25 september 2018/in Nieuws /door Geofoxx

Het SIKB-jaarcongres stond dit jaar in het teken van de verbindende kracht van data. Geofoxx heeft op het congres (20 september jl.) in de persoon van Monique Bennen een bijdrage geleverd aan één van de deelsessies. Centraal stond het feit dat er in bodemland veel data verzameld worden, maar dat deze doorgaans eenzijdig gebruikt worden. Geofoxx heeft hier recent op in gespeeld door een database op te zetten waarin alle onderzoeksdata centraal worden vastgelegd. Hiermee ontstaat de mogelijkheid data meervoudig en integraal te gebruiken en te combineren met externe (open) databronnen. Tijdens de deelsessie is met voorbeelden gepresenteerd wat de kracht is van een juiste organisatie van alle datastromen binnen het werkproces en wat er in de toekomst mogelijk is.

Wilt u meer weten? Neem dan gerust contact op met Monique Bennen.

Natuur-educatiedag een succes!

11 juni 2018/in Bodem, Nieuws /door Geofoxx

Voor groep 8 van een landelijk gelegen basisschool in Noord-Brabant hebben we een tipje van de sluier mogen oplichten van ons mooie vak. De leerlingen gingen in 4 groepen naar buiten en kregen informatie over verschillende onderwerpen, waaronder bodem.

De leerlingen kregen uitleg over bodem en grondwater. Velen hadden het grondwater nog nooit gezien! Met elke groep is een grondboring verricht en afgewerkt tot peilbuis, zodat het grondwater zichtbaar werd. De leerlingen moesten ook aan het werk. Met onze hulp gingen zij het bodemprofiel beschrijven; wat voor soort grond is het en zijn er nog bodemvreemde bijmengingen in de bodem aanwezig (bijvoorbeeld grind)?

Kortom, een erg leuke en leerzame dag voor de leerlingen en voor ons! En onze maatschappelijke betrokkenheid zichtbaar makend.
Aan de educatieve werkgroep hebben we verteld hoe deze 4 peilbuizen verder in het onderwijspakket kunnen worden gebruikt. Door af en toe te peilen en dat te registreren kan het ook gebruikt worden bij wiskunde, zoals minimum/maximum/gemiddelde of het maken van grafieken (waardoor seizoensinvloeden zichtbaar worden).

Johan Linders, Mark Castelijns en Fabiënne de Boer

Risicoscan aan de hand van open data maakt vroegtijdige inschatting haalbaarheid en te verwachten kosten mogelijk

20 april 2018/in Nieuws /door Geofoxx

Aan de rand van het beschermd stadsgezicht van Woudrichem ligt aan de Hoge Maasdijk een industrieterrein waar tot enkele jaren geleden Fort Bouw was gevestigd. Bouwlinie heeft, samen met Tankens Andel BV, het plan opgevat om hier woningen te realiseren en heeft Geofoxx gevraagd om een risico-inventarisatie op hoofdlijnen uit te voeren voor deze locatie. De resultaten van een risico-inventarisatie op hoofdlijnen biedt een ontwikkelaar handvatten om in een vroeg stadium een inschatting te maken van de risico’s en een go/no-go beslissing te nemen met betrekking tot de risico’s in relatie tot de exploitatieberekening. Hierbij worden alleen bestaande (openbare) bronnen geraadpleegd, waardoor op een snelle en laagdrempelige manier een onderbouwd overzicht van de aandachtspunten wordt verkregen. In dit geval heeft deze analyse geen onoverkomelijke aandachtspunten opgeleverd en is het project inmiddels naar de volgende fase gegaan:

Een aantal aspecten die uit onze inventarisatie naar voren komen worden hier verder toegelicht.

Bent u ook benieuwd naar de aandachtspunten en kansen voor uw ontwikkeling? Neem contact op met Monique Bennen (m.bennen@nullgeofoxx.nl) of Johan van de Wiel (j.vandewiel@nullgeofoxx.nl).

Regionale Uitvoeringsdienst Noord-Holland Noord vraagt aandacht voor asbest

2 februari 2018/in Nieuws /door Geofoxx

Op 29 januari 2018 heeft de Regionale Uitvoeringsdienst Noord-Holland Noord (RUD NHN) aandacht gevraagd voor het onderzoeken van asbest in de bodem.
Hierbij wordt direct verwezen naar het onderzoek van Geofox-Lexmond (Geofoxx) betreffende de erosie van asbesthoudende daken van september 2014. Hieruit blijkt dat op ongeveer 50% van de onderzochte inspoelzones sprake is van norm overschrijdende concentraties aan respirabele vezels.

De regionale Uitvoeringsdienst Nood-Holland Noord wil in verband met de aangetoonde potentiële risico’s de wijze van onderzoek, ontwikkeld en uitgevoerd door Geofoxx, overnemen / gaan voorschrijven bij locaties met asbestdaken die beschadigd zijn, geen dakgoten hebben, of gevelbekleding en of afscheidingen die in de bodem zijn geplaatst.
Klik hier voor de link naar het onderzoek van Geofoxx naar de erosie van asbestdaken van september 2014.

Tevens wordt in de brief van de RUD NHN verwezen naar de interpretatie van Inspectie leefomgeving en Transport (IL&T) van de uitspraak van de Raad van State, 16 november 2016. Dit betreft de verplichting tot onderzoek naar asbest in puinhoudende bodems.
De RUD NHN hanteert daarnaast de NEN 5707+c1 augustus 2016 als richtlijn voor het uitvoeren van bodemonderzoek naar asbest. Alleen met een duidelijke onderbouwde motivatie kan hiervan worden afgeweken.
De brief van RUD Noord-Holland Noord, 29 januari 2018 (volledig in te zien via deze link) beschrijft verder een aantal aandachtspunten voortkomend uit de NEN 5707.

Fipronil in water(bodem)

2 november 2017/in Nieuws /door Geofoxx

In opdracht van een waterschap doet Geofoxx onderzoek naar het gehalte Fipronil in de waterbodem. Fipronil – een biocide recent in het nieuws door het eieren schandaal – staat bekend om de schadelijke effecten op de waterkwaliteit. De stof is zeer giftig voor ongewervelden zoals watervlooien, mijten en bijen. Het schoonmaken van stallen van pluimveehouderijen, het gebruik van kippenmest en het gebruik van Fipronil in de akkerbouw (o.a. in ui, prei of koolteelt) leidt regelmatig tot hoge gehaltes in het oppervlaktewater. De vraag is nu of hierdoor ook (te) hoge gehaltes Fipronil in de waterbodem terecht zijn gekomen. De stof blijkt zich ook goed aan bodem te kunnen hechten. In de huidige wet- en regelgeving zijn (indicatieve) MTR normen beschikbaar. In een recent onderzoek van RIVM (2017) wordt echter een nieuwe adviesnorm voor bodem aanbevolen. We wachten in spanning op de analyseresultaten om erna in goed overleg met het waterschap te bepalen wat de consequenties zijn voor werkzaamheden in dergelijke waterbodems.

Lood in de bodem

4 september 2017/in Nieuws /door Geofoxx

Volgens RIVM kan lood in de bodem een risico zijn voor de gezondheid. De laatste jaren zijn veel bodemverontreinigingen opgeruimd, maar in sommige wijken van steden en oude dorpskernen is de aanwezigheid van lood in de bodem nog steeds een punt van aandacht.

Het is belangrijk dat, op plaatsen waar kinderen in contact kunnen komen met bodemlood, gemeenten en bewoners maatregelen nemen om de blootstelling tot een zo laag mogelijk niveau terug te brengen.

Dit omdat recentelijk is gebleken dat lood ook bij een lage blootstelling al effect heeft op de ontwikkeling van de hersenen.
In wijken waar de bodem verontreinigd is met lood kunnen kinderen lood binnen krijgen als zij gronddeeltjes inslikken tijdens het spelen in de tuin of op kinderspeelplaatsen. Door de verontreinigde plekken opnieuw in te richten (bijvoorbeeld aanleggen gras of schone bodemlaag) worden de contactmogelijkheden drastisch verkleind.

Voor gemeenten is het belangrijk inzicht te hebben in het voorkomen van lood binnen hun beheergebied. Geofoxx kan snel en doelmatig met behulp van specialistische apparatuur (XRF) het loodgehalte op locatie bepalen. Dit scheelt veel tijd en kosten daar er geen monsters genomen hoeven te worden en geen analyse in een laboratorium hoeft plaatst te vinden. Op deze manier kunnen snel de meest gevoelige locaties in beeld worden gebracht zoals Geofoxx heeft gedaan voor de gemeente Arnhem. Omroep Gelderland heeft hier bijgaand nieuwsitem over gemaakt.