xrf Archieven - Geofoxx

Een XRF is een draagbaar analyse-apparaat dat op basis van röntgen- en fluorescentietechniek de concentraties van zware metalen in materialen meet. Met behulp van radioactieve straling meet de XRF een breed scala aan metalen in onder andere de bodem. Metingen worden in het veld uitgevoerd en uitgelezen. Hierdoor is het mogelijk om een bodemverontreiniging effectief en op locatie in kaart te brengen. Wij beschikken al meer dan 10 jaar over twee XRF-apparaten en heeft met de inzet en toepassing ervan een rijke ervaring opgebouwd.

Wetgeving en vergunning
Vanwege de radioactieve straling is het erg belangrijk om de veiligheid van de veldonderzoeker en de omstanders te waarborgen. Wettelijk werden er al strenge eisen gesteld aan het bezit van een XRF.
Vanaf 1 januari 2018 valt de XRF, vanwege de radioactieve straling, onder het Besluit Basisveiligheidsnormen Stralingsbescherming in de Kernenergiewet. Wij zijn in het bezit van een door de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming verleende vergunning om de XRF actief te blijven inzetten bij onze milieuhygiënische onderzoeken. Wij hebben een stralingsbeschermingsdeskundige in dienst die instructies geeft en toeziet op alle veiligheids- en gebruiksinstructies.

Inzet bij projecten
De XRF is bij uiteenlopende projecten met succes ingezet omdat deze bijzonder geschikt is voor metingen in de bodem. In 2020 hebben wij bijvoorbeeld de bodemloodgehalten in speeltuinen bepaald. Ook is de XRF onmisbaar geworden bij saneringswerkzaamheden met verontreinigingen met zware metalen. De XRF zorgt voor een effectieve bepaling van saneringscontouren en het inschatten van saneringsdoelen in het veld. Een mooi voorbeeld is een sanering in Enschede waar aanzienlijk minder traditionele analyse nodig waren en uiteindelijk een snellere uitvoering is gerealiseerd.

Naast het onderzoek naar metaalgehalten in bodem kan de XRF ook worden ingezet op minder voor de hand liggende materialen. Zo worden, bij ons project Plantenkracht, de metaalgehalten in plantmateriaal bepaald. De planten nemen verontreinigende metalen uit de bodem op. We monitoren, hoeveel metalen uit de bodem zijn onttrokken wanneer het plantenmaaisel wordt afgevoerd.

Hoewel het niet binnen ons werkveld valt, is de XRF in het verleden zelfs een keer ingezet bij onderzoek naar de ouderdom van historische geschriften. Verf bevat metaaldeeltjes. Deze metaaldeeltjes bevatten radioactieve deeltjes die in de loop van de tijd in aantal afnemen. Per metaal is bekend wat de halveringstijd is van de radioactieve straling. Aan de hand van huidige radioactieve gehalten werd een inschatting gemaakt van de ouderdom van de verf en dus het document.

Volgens RIVM kan lood in de bodem een risico zijn voor de gezondheid. De laatste jaren zijn veel bodemverontreinigingen opgeruimd, maar in sommige wijken van steden en oude dorpskernen is de aanwezigheid van lood in de bodem nog steeds een punt van aandacht.

Het is belangrijk dat, op plaatsen waar kinderen in contact kunnen komen met bodemlood, gemeenten en bewoners maatregelen nemen om de blootstelling tot een zo laag mogelijk niveau terug te brengen.

Dit omdat recentelijk is gebleken dat lood ook bij een lage blootstelling al effect heeft op de ontwikkeling van de hersenen.
In wijken waar de bodem verontreinigd is met lood kunnen kinderen lood binnen krijgen als zij gronddeeltjes inslikken tijdens het spelen in de tuin of op kinderspeelplaatsen. Door de verontreinigde plekken opnieuw in te richten (bijvoorbeeld aanleggen gras of schone bodemlaag) worden de contactmogelijkheden drastisch verkleind.

Voor gemeenten is het belangrijk inzicht te hebben in het voorkomen van lood binnen hun beheergebied. Geofoxx kan snel en doelmatig met behulp van specialistische apparatuur (XRF) het loodgehalte op locatie bepalen. Dit scheelt veel tijd en kosten daar er geen monsters genomen hoeven te worden en geen analyse in een laboratorium hoeft plaatst te vinden. Op deze manier kunnen snel de meest gevoelige locaties in beeld worden gebracht zoals Geofoxx heeft gedaan voor de gemeente Arnhem. Omroep Gelderland heeft hier bijgaand nieuwsitem over gemaakt.